Współczesne problemy dermatologiczne dotykają coraz więcej młodych osób. Objawy związane z dolegliwościami skóry odpowiadają za wielokrotnie drastyczny spadek samooceny oraz nastroju u chorego. Sytuacja jest znana nie tylko współczesnym ale i była codziennością dla ludów starożytnych. W trzynastym rozdziale biblijnej Księgi Kapłańskiej wytrawny badacz odnajdzie fragmenty traktujące o postępowaniu rytualnym z wyłysiałymi członkami narodu żydowskiego. Pomimo tego faktu, stany te są bardzo często bagatelizowane przez pacjentów, ich rodziny, a także lekarzy rodzinnych, którzy dokonują oceny człowieka jako pierwsi spośród specjalistów.
Łysienie plackowate należy do dużej grupy schorzeń dermatologicznych o podłożu autoimmunologicznym zależnym od aktywacji limfocytów typu T. Ta niebliznowaciejąca postać utraty włosów wiąże się z przewlekłymi zmianami zapalnymi w mieszku. Keratynocyty uwalniają cytokiny prozapalne, które następnie aktywują komórki śródbłonka. W wyniku tej inicjacji następuje migracja oraz nagromadzenie się składników, takich jak limfocyty, czy makrofagów. Następstwem tego stanu jest dystrofia z raptowną utratą owłosienia lub przejście wytworów naskórka w fazę telogenu - warunek ich stopniowego wypadnięcia.
Przyczyny tej choroby nie są do końca poznane. Przyjmuje się, że największą komponentę stanowią nieprawidłowe zjawiska autoimmunologiczne, za czym przemawia brak zakażalności, a także współistnienie z innymi dolegliwościami natury samoagresji:
Nie bez znaczenia klinicznego są czynniki genetyczne (bielactwo), stres, wewnątrzustrojowe ogniska zakażenia, dysfunkcje hormonalne oraz zaburzenia psychiczne.
Miejsca na skórze objęte oznakami łysienia plackowatego najczęściej mają regularny kształt, są zgodnie z nazwą choroby pozbawione włosów, a skóra pozostaje całkiem zdrowa, niezmieniona chorobowo w żaden sposób. Najczęściej symptomy lokalizują się w okolicy głowy nad kością potyliczną, ciemieniową oraz czołową. Dolegliwość w rzadszych przypadkach może również występować w innych częściach ciała. Wśród odmian klinicznych wyróżniamy:
U znamiennej liczby pacjentów z utratą włosów mogą występować zmiany paznokci o różnorodnym charakterze: paznokcie naparstkowe (punktowe wgłębienia w płytce paznokciowej), szorstkość paznokci, linie Beau (poprzeczne zagłębienia w płytce paznokciowej, występujące na skutek przejściowego zahamowania wzrostu), łamliwość paznokci, ścieńczenie lub pogrubienie płytek, spełzanie płytek.
W przypadku pojawienia się objawów wskazujących na łysienie plackowate należy jak najszybciej zgłosić się do dermatologa, który dokona prawidłowej diagnozy na drodze szczegółowego badania podmiotowego, a także przedmiotowego. Pomocnym działaniem specjalisty może okazać się inspekcja z wykorzystaniem dermatoskopu (widoczne żółte czopy rogowe; opuszki bez łodygi "cadaver hairs”; włosy wykrzyknikowe) oraz wykonanie dedykowanych testów (pociągania, laboratoryjnych, histologicznych).
W łysieniu plackowatym stosuje się głównie leczenie miejscowe i ogólnoustrojowe. Niestety, współcześnie uważa się, że żadna z tych metod nie spełnia całkowicie oczekiwań lekarzy i pacjentów. Do leczenia miejscowego zalicza się:
Do metod leczenia ogólnego zalicza się: sterydy i cyklosporynę (silny lek immunosupresyjny). Do innych sposób radzenia sobie z łysieniem plackowatym należą fotochemioterapia (PUVA lub PUVA-turban) i wąskopasmowa fototerapia UVB. Trwają nasilone badania nad nowymi opcjami terapeutycznymi.
